توسعه و مديريت كارآمد

براي بررسي وضعيت و ارائه نقطه نظرات كارشناسي در مورد توسعه مازندران بايد به عوامل مؤثر در استان اشاره‌اي داشته باشيم و با دقت نظر در عوامل تأثير گذار و نيز بر اساس موجوديت بخش‌هاي مختلف همانند صنعت، كشاورزي و خدمات تصميم‌گيري نمود. دليل اين امر، مجموعه عوامل تأثير گذار در استان است كه بايد به عنوان دست مايه‌اي مناسب و مفيد براي سياست‌گذاري و برنامه‌ريزي مورد توجه قرار گيرد. عواملي كه در صورت توجه و بهره‌گيري از آنها مي‌توان در جهت مثبت و مؤثر براي توسعه استان از آنها استفاده نمود و در صورت بي‌توجهي نيز شايد به يك عامل منفي و دست و پاگير تبديل شود.
بنابراين قبل از بحث توسعه، بايد نسبت به اين عوامل شناخت پيدا كرد و به دسته ‌بندي و اولويت‌بندي آنها اقدام نمود.
متغيرهاي تأثير گذار در امور استان بسيار زياد هستند كه مي‌توان در دو بخش دروني و بيروني تقسيم‌بندي نمود.
عوامل دروني در حوزه جغرافيايي استان مازندران و بر اساس شرايط اقليمي، جمعيتي و طبيعي و موجود مورد نظراست و عوامل بيروني ناشي ازشرايطي است كه بصورت مثبت و منفي، خارج از حوزه جغرافيايي استان موجود ست كه يك مدير توانمند بايد به هر دو عامل توجه ويژه و شايسته‌اي داشته باشد.
الف) عوامل دروني:
1ـ مديريت استان (شامل مديران عالي، مديران مياني، مديران پايه)
2ـ مجمع نمايندگان استان در مجلس شوراي اسلامي
3ـ شخصيت‌هاي ذي نفوذ (سياسي و مذهبي)
4ـ توانمندي و قابليت‌هاي استان
5ـ سياست‌ها و برنامه‌هاي تنظيم شده استاني
6ـ دانشگاه‌ها و مراكز آموزش عالي در استان
7ـ نمايندگان مازندران در مجلس خبرگان رهبري
8ـ سازمان‌ها و تشكل‌هاي غير دولتي
9ـ امكانات پايه‌اي و زيربنايي
10ـ جمعيت، نرخ رشد، تراكم و توزيع جمعيتي
11ـ شرايط و موقعيت‌هاي طبيعي و امكانات خدادادي
… و بسياري عوامل ديگر كه در حوزه استان بايد نگرشي ويژه به آن داشت
ب) عوامل بيروني
1ـ برنامه‌هاي 5 ساله توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي.
2ـ قوانين و مقرارت دولتي
3ـ قوانين بودجه سالانه
4ـ آئين نامه‌ها و تنظيم نامه‌هاي خاص دولتي
5ـ شخصيت‌هاي سياسي و اداري شاغل در وزارتخانه‌ها و سازمان‌هاي غير دولتي
6ـ كشورهاي آسياي ميانه
7ـ موقعيت‌ تجاري و بازرگاني استان
8ـ قوانين صادرات و واردات
9ـ شرايط خاص مسافرپذيري استان
… و بسياري عوامل ديگر كه تعداد بيشتري را در اين حوزه نشان مي‌دهد. نكته مهم مطالعه و تحقيق در اين عوامل و پيدا نمودن راهكارهاي اجرايي جهت فراهم نمودن شرايط اجرايي از اين قابليت‌هاست.
بايد با تنظيم روابط مناسب بين عوامل تأثير گذار دروني و بيروني و همچنين تعيين اولويت‌هاي كاري بر اساس زمانبندي كوتاه مدت، دراز مدت و بلند مدت توسط مديريت استان اقدامات لازم صورت گيرد.
مديريت استان زماني مي‌تواند موفق قلمداد كرد كه بتواند از عوامل بيروني و دروني (تهديدها و فرصت‌ها) بنحو مناسب و مفيد استفاده نمايد و موضوع تبديل تهديدها به فرصت‌ها، تقويت و پشتيباني از نقاط قوت، شناخت و بر طرف نمودن ضعف‌ها، استفاده از توان گروه‌هاي تخصصي و انجمن‌هاي علمي و پژوهشي و ارتباط با مراكز علمي و تحقيقاتي در دستور كار خود قرار دهد.
مدير كارآمد استان بايد با طراحي اهداف بلند مدت و تنظيم برنامه مناسب و افزايش بهره‌وري كاري (Productivity) و رشد بازده كاري و استفاده از نيروي فكري دستگاه‌هاي اجرايي، راهكارها و شيوه‌هاي اجرايي كار و خدمت را به مديران عالي انتقال دهد و در ادامه توجه مديران پايه را به برنامه‌هاي كلان معطوف دارد. توانايي استفاده از منابع انساني متخصص و قدرت واقع بيني و شناخت نقاط قوت و ضعف و هدايت امور به سمت برنامه‌هاي اصلي استان بايد از خصوصيات مديريت عالي استان باشد. او بايد بخش‌هاي مختلف اجرايي و فعاليت‌ها و پروژه‌هاي گوناگون را مديريت كند. مديريت توانمند بايد برنامه‌ريزي (Planning)  ملي و استاني، سازماندهي (Organizing) فعاليت‌هاي مختلف و هدايت (Leading) امور را همراه كنترل و ارزشيابي (Controlling) آنها، بعنوان اصول مديريت استان تلقي نمايد.
او همچنين بايد داراي توان تعيين اهداف استاني و قدرت بهره‌گيري از مشاوره‌هاي تخصصي و تدابير لازم براي حل معضلات و مشكلات و علاقمندي مناسب براي تقسيم كار در ميان مديرانش باشد و با تشكيل اتاقهاي فكر، تقويت كارگروه‌هاي تخصصي، برگزاري سمينارهاي موضوعي و تعيين راهكارهاي اجرايي و عملياتي، زمينه استفاده از توان وزارتخانه‌ها و اعتبارات ملي را فراهم سازد. البته مدير كار‌آمد استان بايد به نقش رهبري و تصميم گيري خود براي مشكل گشايي و كارآفريني واقف و در صورت كمبود، از مشاوره و راهنمايي گروه‌هاي كاري و تخصصي بهره‌گيري نمايد. اين امر در سيستم‌هاي مديريت نوين معمول بوده و تجربه مناسبي نيز در اين بستر وجود دارد.
مهارت، تبديل دانش به عمل است و راندمان و نتايج مناسب را بدنبال دارد. در اين ميان مهارت فني (Technical) انساني (Human) و ادراكي (Conceptual) در مديريت استان مي‌تواند نقش مناسب و مؤثري داشته باشد. گرچه گذشت زمان مي توان موجب شناخت بسياري از ناشناخته‌ها، راهكارهاي طي شده و تجربه‌هاي اندوخته شده براي مديريت استان شود كه از آن سرمايه و دست مايه مناسبي براي خود بسازد اما علاقمندي به مشاركت (Participation)، پاسخگويي در قبال مسئوليت و واگذاري فعاليت‌ها به بخش غير دولتي مي‌تواند مديريت استان را به سمت سياستگذاري و برنامه‌ريزي هدايت نمايد.
مديريت عالي استان بايد با شناخت فرصت‌هاي كاري و توانايي استان، تنظيم برنامه‌ها كوتاه مدت و بلند مدت را مد نظر قرار دهد و جمع گرايي و خردورزي و دوري از انديشه‌هاي باندي را در اولويت خود بگذارد تا از تمام پتانسيل و توان انساني، اقتصادي، فرهنگي و اجتماعي به دور از گرايشات در جهت سازندگي بهره گيرد.

خلاصه كلام: اگر يادگيري و مشورت پذيري، پاسخگويي و مسلح شدن به دانش روز در رفتار مديريت استان مشاهده گردد مي‌توان به آينده با اميدواريهاي بيشتري نگريست.
در پايان ذكر چند پيشنهاد خالي از لطف نيست:
مديريت و سازماندهي مجدد و افزايش راندمان اتاقهاي فكر و گروههاي تخصصي
تنظيم طرح جامع توسعه استان بر اساس برنامه 5 ساله توسعه اقتصادي كشور
اعلام و ارائه استراتژي و سياست هاي توسعه استان به افكار عمومي و كسب نقطه نظرات مراكز علمي و افراد مطلع و صاحب نظر و دستگاههاي اجرايي ذيربط
تعيين اولويتهاي كاري در بخشهاي مختلف اقتصادي و فرهنگي و اجتماعي
تهيه شناسنامه كاري براي هر دستگاه اجرايي و هر شهرستان بر اساس برنامه هاي توسعه استان
علي اصغر يوسف ‌نژاد: ayosufnejad@yahoo.com
علي عالي كردكلايي: Offroad1362@yahoo.com